Filipińskie Sztuki Walki – Eskrima, Kali, Arnis

Filipińskie sztuki walki, znane jako Eskrima, Kali czy Arnis, to nie tylko forma samoobrony – to połączenie tradycji, historii i nowoczesnego treningu, który rozwija ciało, umysł i refleks. W odróżnieniu od wielu innych sztuk walki, FMA kładzie równy nacisk na walkę z bronią, walkę wręcz i trening refleksu, co czyni je niezwykle praktycznym i wszechstronnym systemem.

Historia i tradycja

Początki FMA sięgają czasów przedkolonialnych Filipin, kiedy plemiona tworzyły własne systemy walki, dopasowane do lokalnych potrzeb obronnych. Z czasem Eskrima przeszła wpływy hiszpańskiej szermierki, rozwijając unikatowy system, który łączył naturalne ruchy, pracę z kijem, nożem i maczetą oraz techniki walki wręcz.

Ciekawostką jest fakt, że w czasach hiszpańskiej kolonizacji Filipini Martial Arts były nielegalne – mistrzowie maskowali trening w formie tańca, rytuałów i gier. Pomimo tego przetrwała, a dziś uczy się jej na całym świecie – od cywilnych klubów po jednostki specjalne służb mundurowych.

Cechy charakterystyczne FMA

Wszechstronność: trening obejmuje zarówno broń, jak i walkę wręcz.
Płynne przejścia między dystansami: od długiego kija po bliski kontakt i techniki chwytane.
Rozwój refleksu i koordynacji: ćwiczenia rytmiczne (drills) poprawiają szybkość reakcji i pamięć ruchową.
Praktyczność: techniki łatwo zastosować w realnych sytuacjach samoobrony.

FMA a inne sztuki walki

W odróżnieniu od karate czy taekwondo, które koncentrują się głównie na kopnięciach i ciosach ręką, FMA od pierwszego treningu wprowadza broń – kije, noże i improwizowane przedmioty codziennego użytku.

W porównaniu do judo czy brazylijskiego jiu-jitsu, które skupiają się głównie na chwytach i rzutach w walce bliskiej, FMA łączy elementy chwytów z atakami dystansowymi, ucząc płynnego przechodzenia między różnymi rodzajami walki.

To sprawia, że FMA jest jedną z najbardziej praktycznych i adaptowalnych sztuk walki – efektywną zarówno w samoobronie, jak i w sporcie.

Wybrane systemy FMA:

Balintawak i Doce Pares

Balintawak i Doce Pares to dwa spokrewnione filipińskie style Arnis/Eskrima, ale każdy z nich ma własną historię, strukturę i sposób treningu. Balintawak historycznie wywodzi się z Doce Pares. Anciong Bacon był wcześniej instruktorem Doce Pares, lecz odszedł ze względu na różnice w podejściu do treningu i stworzył własny, bardziej praktyczny styl — Balintawak. Dziś oba systemy mają wspólne korzenie, ale sposób nauki i filozofia walki są wyraźnie różne.

Balintawak vs Doce Pares

Kategoria	Balintawak	Doce Pares
Data powstania	ok. 1952 (choć korzenie w latach 30.)	1932
Pierwsi mistrzowie	Anciong Bacon, Teofilo Velez, Vicente „Inting” Atillo	bracia Cañete, bracia Saavedra
Filozofia walki	Minimalizm, efektywność, eksplozja w bliskim dystansie	Wszechstronność, rozwój kompletnych umiejętności
Koncentracja techniczna	Jedna pałka, praca „live hand”, reakcje i timing	Bogate kombinacje broni, wiele zakresów taktycznych
Główne narzędzia treningowe	Grouping system (podział na grupy technik), intensywne drille 1:1	Abecedario, seguidas, cadenilla, formy, sparing
Struktura nauczania	Indywidualna, prawie zawsze w bliskiej interakcji mistrz–uczeń	Najczęściej grupowa, programowa, systemowa
Tempo walki	Bardzo szybkie, z nagłą zmianą tempa	Zróżnicowane — od płynnych sekwencji po twardy sparing
Dystans	Ekstremalnie bliski (corto)	Długi (largo), średni (medio), bliski (corto)
Sparingi	Częściej półkontakt lub kontrola, ale z bliskością realnego zagrożenia	W niektórych liniach pełny kontakt (np. Cacoy’s CEBCO)
Zbroja / sprzęt sportowy	Rzadko — nacisk na realizm	Często w stylach sportowych (kaski, ochraniacze)
Noże i ostrza	Obecne, ale zwykle mniej rozbudowane	W wielu liniach mocno rozwinięte
Grappling / Dumog	Obecny, ale w ograniczonym zakresie	Silny w liniach Cacoy (Eskrimajitsu)
Praca nóg	Krótka, kompaktowa	Zróżnicowana, często z dużą mobilnością
Popularność na świecie	Popularny, lecz bardziej niszowy	Jedna z największych federacji FMA
Profil ucznia	Osoby szukające praktycznej, realistycznej samoobrony	Osoby chcące szerokiej wiedzy i różnych broni

Balintawak Eskrima

Balintawak to styl Eskrima oparty na realistycznym pojedynku. Jest zwinny, szybki, minimalistyczny. Trening ma formę dialogu — mistrz prowadzi ucznia poprzez serie ataków, a uczeń uczy się reagować, kontratakować i kontrolować przeciwnika. Praca odbywa się w ekstremalnie bliskim dystansie, z dużą rolą “live hand”.

Założyciel: Venancio „Anciong” Bacon (lata 30. XX w.)
Pochodzenie: Cebu City, Filipiny

Cechy charakterystyczne

Styl bardzo praktyczny, prosty i bezpośredni.
Mocny nacisk na walkę w bliskim dystansie (close-quarter).
Trening najczęściej odbywa się jeden na jednego, poprzez tzw. grouping system.
Koncentracja na szybkich reakcjach, kontratakach i pracy wolną ręką (live hand).
Dominująca praca jedną pałką; mniej form i kombinacji z dwiema broniami.

Dlaczego jest ceniony

Bardzo dobry do samoobrony.
Realistyczny, oparty na refleksie i timingu.
Treningi bywają intensywne i dynamiczne.

Balintawak – Nick Elizar (World Balintawak Arnis)

Mistrz: Grandmaster Nick Elizar (uczeń Teofilo Veleza)
Charakter systemu:

Bardzo uporządkowane nauczanie poprzez Grupy 1–12,
Nacisk na czucie kontaktu, timing i reakcje,
Trening najczęściej 1:1,
Wysoka dynamika,
Naturalne przejścia między obroną a kontratakiem,
Dużo pracy „live hand” — łapanie, kontrolowanie, parowanie,
Bardzo realistyczne zachowania w walce.

Ogólny styl:
→ Zorientowany na bliską walkę, minimalizm, efektywność.
→ Idealny dla osób chcących szybko rozwinąć realne umiejętności defensywne.

Doce Pares Eskrima

Doce Pares to rozbudowana organizacja i wielostylowy system obejmujący różne bronie i różne podejścia do walki. Niektóre linie skupiają się na tradycji, inne na sporcie, a jeszcze inne — jak linia Cacoya — na bliskim dystansie i grapplingu. System kładzie nacisk na kompletność i różnorodność technik.

Założone: 1932 r. przez rodzinę Cañete i Saavedra
Pochodzenie: Cebu City, Filipiny

Cechy charakterystyczne

Jeden z największych i najbardziej znanych systemów Eskrima na świecie.
Bardzo szeroki zakres technik:
- jedna pałka
- dwie pałki (doble baston)
- noże
- techniki bez broni
- formy i tradycyjne drille
Różne linie Doce Pares mogą wyglądać nieco inaczej (np. Cacoy Doce Pares, Multi-Style).

Dlaczego jest ceniony

System wszechstronny, dobry zarówno do sportu, jak i samoobrony.
Silna organizacja, wiele klubów na świecie.
Umożliwia naukę różnych broni i metod walki.

Doce Pares – Cacoy Doce Pares (Cacoy Cañete Style)

Mistrz: Supreme Grandmaster Ciriaco „Cacoy” Cañete (najstarszy z braci Cañete)
Charakter systemu:

Silny nacisk na Eskrima Corto — bliski dystans,
Unikalne Cacoy’s Eskrimajitsu: połączenie pałki, judo, jiu-jitsu i „dumog”,
Bardzo charakterystyczne świdrujące wejścia (sungkiti, witiks, sala-sala),
Częsty pełny kontakt (CEBCO Full Contact Stickfighting),
Dynamiczne sekwencje „cadenilla” — łańcuchowe uderzenia i wejścia,
Wiele technik obaleń, rzutów, przejęć broni.

Ogólny styl:
→ Wszechstronny, z unikatowym połączeniem uderzeń, chwytów i zasad jiu-jitsu.
→ Idealny dla osób chcących połączenia broni i grapplingu.