Słownik terminologii Filipińskich Sztuk Walki


Słownik FMA to zbiór pojęć i terminów używanych w Filipińskich Sztukach Walki, takich jak Eskrima, Kali oraz Arnis, a zatem obejmuje on zarówno nazwy technik, jak i zasady treningowe oraz pojęcia związane z walką i samoobroną. Przede wszystkim słownik porządkuje terminologię wywodzącą się z języka filipińskiego, dzięki czemu ułatwia jej zrozumienie i poprawne stosowanie w praktyce treningowej, zarówno na poziomie podstawowym, jak i zaawansowanym. Co więcej, uwzględnia on różnice występujące pomiędzy poszczególnymi systemami FMA, natomiast jego charakter rozwojowy sprawia, że wraz z upływem czasu będzie systematycznie uzupełniany, tym samym stanowiąc trwałe i użyteczne wsparcie dla wszystkich osób trenujących Eskrimę, Kali i Arnis.


📑 Spis treści

ℹ️ Wprowadzenie

🥋🗣️ Język filipiński w Filipińskich Sztukach Walki

🌍 Pochodzenie języka filipińskiego

🔤📖 Jak czytać litery w języku filipińskim

⚠️ Litery wymagające uwagi

🧠 Przykłady czytania filipińskich słów

🎬🇵🇭 Wideo po filipińsku

💡 Jak korzystać ze słownika FMA

🧩 Zakres słownika pojęć FMA

🎯 Rozwój słownika FMA

✅ Podsumowanie

🔠 Słownik

👋 Przywitania i etykieta treningowa

🗣️ Krótkie komendy (w przygotowaniu)

⚔️ Techniki, koncepcje i działania bojowe FMA

🔁 Drille i struktury treningowe

🗡️ Broń w filipińskich sztukach walki

🔢 Liczebniki (język filipiński w treningu FMA)

🏫 Systemy filipińskich sztuk walki (FMA)


ℹ️ Wprowadzenie

Celem słownika jest zatem przede wszystkim ułatwienie zrozumienia nazw technik, zasad treningowych oraz pojęć opisujących ruch, dystans, broń i strukturę walki, a w konsekwencji uporządkowanie i ujednolicenie języka stosowanego w Filipińskich Sztukach Walki. Dzięki temu możliwe jest nie tylko bardziej świadome, lecz także spójne korzystanie z terminologii FMA, niezależnie od reprezentowanego stylu, szkoły czy poziomu zaawansowania.


🥋🗣️ Język filipiński w Filipińskich Sztukach Walki

W Filipińskich Sztukach Walki język pełni przede wszystkim funkcję praktyczną, ponieważ pojęcia FMA często nie opisują wyłącznie nazwy techniki, lecz także sposób jej wykonania, kierunek ruchu oraz intencję działania, co w rezultacie ma bezpośrednie znaczenie zarówno w realnej walce, jak i w zastosowaniach samoobronnych. Co istotne, te same terminy mogą występować w różnych wariantach, w zależności od regionu Filipin lub konkretnego systemu FMA, dlatego też słownik uwzględnia te różnice, a tym samym pomaga zachować spójność nazewnictwa oraz ułatwia jego poprawne rozumienie w praktyce treningowej.

🌍 Pochodzenie języka filipińskiego

Język filipiński należy do rodziny języków austronezyjskich i wywodzi się głównie z języka tagalog, który przez wieki był używany na obszarze dzisiejszych Filipin, a tym samym stanowił podstawę codziennej komunikacji. Wraz z rozwojem historii kraju język ten stopniowo ulegał wpływom innych kultur, w tym hiszpańskiej, chińskiej oraz angielskiej, co z kolei wpłynęło na jego słownictwo i strukturę. W rezultacie, w kontekście Filipińskich Sztuk Walki, wiele terminów FMA zachowało swoje pierwotne znaczenie związane z walką, samoobroną oraz codziennym życiem, dlatego też słownictwo stosowane w Eskrimie, Kali i Arnis stanowi nie tylko zbiór nazw technik, lecz również, co istotne, świadectwo historii, tradycji oraz kultury Filipin.

🔤📖 Jak czytać litery w języku filipińskim

🅰️ Samogłoski🅱️ Spółgłoski
Aa jak w „tak”
Ee jak w „sen”
Ii jak w „linia”
Oo jak w „dom”
Uu jak w „but”
Bb
Dd
Ff
Hh
K – twarde k
Ll
Mm
Nn
Pp
R – krótkie, lekko drżące r
Ss (nie „z”)
Tt
Wł / u̯ (delikatne)

⚠️ Litery wymagające uwagi

  • Y – jak „j”
    👉 YantokJAN-tok
  • G – zawsze twarde „g”
    👉 GuntingGUN-ting
  • NGjeden dźwięk Prawidłowa wymowa!
    👉 Kamagongka-ma-GONG

⏱️ Sylaby i akcent

  • wymowa fonetyczna,
  • akcent zwykle na przedostatnią sylabę,
  • prosta, rytmiczna budowa sylab.

🧠 Przykłady czytania filipińskich słów:

  • es-KRI-ma
  • KA-li
  • AR-nis

🎬🇵🇭 Wideo po filipińsku

Materiał z kanału Youtube Philippine Jungle Survival

Kamagong – wyjątkowe drewno w kontekście Filipińskich Sztuk Walki (FMA)

Materiał wideo przedstawia kamagong, znane również jako filipińskie „ironwood”, czyli jedno z najtwardszych i najcięższych gatunków drewna występujących na Filipinach. W filmie omówiono jego naturalne właściwości, takie jak wysoka gęstość, odporność na uszkodzenia oraz wyjątkowa trwałość, które sprawiły, że kamagong od wieków był ceniony zarówno w codziennym użytkowaniu, jak i w kontekście rzemiosła.

W odniesieniu do Filipińskich Sztuk Walki, kamagong odgrywa istotną rolę jako materiał wykorzystywany do produkcji pałek treningowych (yantok) oraz innych narzędzi używanych w Eskrimie, Kali i Arnis. Jego masa i twardość wpływają bezpośrednio na charakter treningu, pomagając rozwijać siłę, kontrolę oraz precyzję ruchu, co ma znaczenie zarówno w walce, jak i w samoobronie.

Podsumowując, wideo stanowi wartościowe uzupełnienie wiedzy na temat pochodzenia i właściwości kamagongu, a jednocześnie pokazuje, dlaczego materiał ten zajmuje szczególne miejsce w tradycji oraz praktyce Filipińskich Sztuk Walki.


💡 Jak korzystać ze słownika FMA

Słownik pojęć FMA został przygotowany jako narzędzie pomocnicze, a jednocześnie jako praktyczne i systematyczne wsparcie, przede wszystkim dla osób rozpoczynających trening Eskrima, Kali lub Arnis, jak również dla ćwiczących na poziomie średniozaawansowanym i zaawansowanym. Ponadto, a zarazem niezależnie od stopnia zaawansowania, skierowany jest on zarówno do instruktorów i trenerów FMA, jak i do osób zainteresowanych praktyczną samoobroną, a także do pasjonatów historii i kultury Filipin, którzy z kolei chcą pogłębić swoją wiedzę oraz lepiej zrozumieć kontekst FMA.

W konsekwencji, dzięki temu, znajomość terminologii nie tylko ułatwia komunikację na treningach oraz podczas seminariów, lecz także wspiera pracę z materiałami szkoleniowymi, a tym samym pozwala pełniej i świadomiej zrozumieć strukturę walki charakterystyczną dla Filipińskich Sztuk Walki.


🧩 Zakres słownika pojęć FMA

W słowniku znajdują się pojęcia związane między innymi z:

  • technikami walki i uderzeniami,
  • pracą nóg i pozycją,
  • dystansem, timingiem oraz kontrolą przeciwnika,
  • bronią treningową i bojową,
  • strukturą treningu, samoobroną oraz zasadami FMA.

🎯 Rozwój słownika FMA

Słownik FMA ma charakter otwarty i rozwojowy. Oznacza to, że baza pojęć będzie systematycznie rozszerzana o kolejne terminy, definicje oraz uzupełnienia wynikające z praktyki treningowej, badań historycznych i doświadczeń instruktorów.

Dzięki temu słownik będzie stopniowo obejmował coraz szerszy zakres zagadnień związanych z walką i samoobroną w Filipińskich Sztukach Walki.


Podsumowanie

Słownik FMA stanowi praktyczne, uporządkowane i długofalowe wsparcie w nauce Filipińskich Sztuk Walki, ponieważ z jednej strony ułatwia zrozumienie języka używanego w Eskrimie, Kali i Arnis, z drugiej zaś pozwala na bardziej świadome, konsekwentne i spójne przyswajanie terminologii stosowanej w treningu. Co więcej, dzięki systematycznemu wyjaśnianiu pojęć oraz ich kontekstu technicznego i kulturowego, słownik nie tylko wspiera rozwój umiejętności walki i samoobrony, lecz także, w szerszej perspektywie, przyczynia się do pogłębiania świadomości kulturowej związanej z FMA, jej historią, tradycją oraz filozofią. Tym samym słownik staje się narzędziem, które łączy wiedzę teoretyczną z praktyką treningową, a jednocześnie pomaga lepiej zrozumieć specyfikę Filipińskich Sztuk Walki jako spójnego i żywego systemu.



🔠 Słownik



👋 Przywitania i etykieta treningowa

PolskiFilipińskiAngielski
WitajKumustaHello
Dzień dobryMagandang arawGood day
Do widzeniaPaalamGoodbye
DziękujęSalamatThank you
ProszęPakiusapPlease
SzacunekPaggalangRespect
Oddanie szacunkuPugaySalute
Lider (Pierwszy)PangunoLead/First
NauczycielGuroInstructor / Teacher
InstruktorInstruktorInstructor
Starszy instruktorNakatatandang GuroSenior Instructor
MistrzMaster
Wielki mistrzGrandmaster
UczeńEstudyanteStudent
Starszy uczeńNakatatandang EstudyanteSenior Student
Asystent instruktoraKatulong na InstruktorAssistant Instructor

🗣️ Krótkie komendy


⚔️ Techniki, koncepcje i działania bojowe FMA

PolskiFilipińskiAngielski
AtakAtakeAttack
ObronaDepensaDefense
KontratakContra / KontraCounter
CięcieHiwaSlash
PchnięcieSaksakThrust / Stab
UderzenieHampasStrike
Krótkie uderzenie nadgarstkiemWitikWhip strike
Uderzenie wachloweAbanicoFan strike
Uderzenie okrężneArkoCircular strike
Podwójne uderzenieDobleDouble strike
Parada / blokSalagParry / Block
Blok krzyżowyCrossadaCross block
WejściePasokEntry
WyjścieLabasExit
Kontrola rękiKontrol ng KamayHand control
RozbrojeniePangilog / PangagawDisarming
Walka ręka w rękęMano y ManoHand-to-hand
System pustych rąkPangamotEmpty-hand system
GrapplingDumogGrappling
ZwarcieSerrada / CortoClose range
Średni dystansMedioMedium range
Długi dystansLargo ManoLong range
PostawaPanukadStance
GotowośćPangandamOn guard
TreningPagsasanayTraining
SparingLabanan / SparringSparring
Sparing zadaniowyCBS – Combat-Based Sparring

🔁 Drille i struktury treningowe

PolskiFilipińskiAngielski
Plecenie dwóch kijówSinawaliWeaving drill
Wymiana atak–obronaSumbradaAlternating drill
Drill czucia i przepływuHubud lubudFlow drill
Łańcuch technikKadenaChaining
Parowanie i kontraTapiParry & counter
Ciągły drill okrężnyRedonda / RedondoContinuous circular drill
Uderzenia w kształcie XEkisX-strikes
Podwójne motyleDos-ekisDouble reverse butterfly

🗡️ Broń w filipińskich sztukach walki

PolskiFilipińskiAngielski
BrońSandataWeapon
KijBaston / OlisiStick
Dwa kijeDalawang BastonDouble stick
Krótki kijBaston MaikliShort stick
NóżDaga / PatalimKnife
Nóż motylkowyBalisongButterfly knife
MaczetaBolo / ItakMachete
MieczEspadaSword
Miecz i nóżEspada y DagaSword and dagger
WłóczniaBangkaw / SibatSpear
Broń improwizowanaImprobisadong SandataImprovised weapon

🔢 Liczebniki (użycie treningowe)

PolskiFilipińskiAngielski
JedenIsaOne
DwaDalawaTwo
TrzyTatloThree
CzteryApatFour
PięćLimaFive
SześćAnimSix
SiedemPitoSeven
OsiemWaloEight
DziewięćSiyamNine
DziesięćSampuTen
PierwszyUnaFirst
DrugiIkalawaSecond
TrzeciIkatloThird

🏫 Systemy filipińskich sztuk walki (FMA)

Systemy główne i rozpoznawalne

  • Pekiti-Tirsia Kali
  • Doce Pares Escrima
  • Balintawak Escrima
  • Modern Arnis
  • Traditional Arnis
  • Inosanto Kali
  • Lameco Eskrima
  • Kalis Ilustrisimo
  • San Miguel Eskrima
  • De Campo Uno-Dos-Tres Orehenal
  • Villabrille / Largo Mano Kali
  • Eskrido
  • Sayoc Kali
  • Atienza Kali

Systemy regionalne i historyczne

  • Lapunti Arnis de Abanico
  • Bahad Zu’bu
  • Garimot Arnis
  • Pari-an Eskrima
  • Sagasa Eskrima
  • Agaton Escrima
  • Cinco Teros Eskrima

Systemy rodzinne (Family Systems / Family Styles)

  • Ilustrisimo Kali – system rodzinny rodu Ilustrisimo
  • Cabales Serrada Eskrima – linia rodziny Cabales
  • Tabimina Balintawak – linia rodziny Tabimina
  • Teovel Balintawak – linia rodziny Teovel
  • Ramos Arnis – system rodzinny Ramos
  • Nickelstick Eskrima – system rodzinny
  • Pambuan Arnis – system rodzinny z północnych Filipin
  • Pari-an Eskrima – styl przekazywany rodzinnie
  • Sagasa Eskrima – system rodzinny z Visayas