Słownik terminologii Filipińskich Sztuk Walki
Słownik FMA to zbiór pojęć i terminów używanych w Filipińskich Sztukach Walki, takich jak Eskrima, Kali oraz Arnis, a zatem obejmuje on zarówno nazwy technik, jak i zasady treningowe oraz pojęcia związane z walką i samoobroną. Przede wszystkim słownik porządkuje terminologię wywodzącą się z języka filipińskiego, dzięki czemu ułatwia jej zrozumienie i poprawne stosowanie w praktyce treningowej, zarówno na poziomie podstawowym, jak i zaawansowanym. Co więcej, uwzględnia on różnice występujące pomiędzy poszczególnymi systemami FMA, natomiast jego charakter rozwojowy sprawia, że wraz z upływem czasu będzie systematycznie uzupełniany, tym samym stanowiąc trwałe i użyteczne wsparcie dla wszystkich osób trenujących Eskrimę, Kali i Arnis.
📑 Spis treści
ℹ️ Wprowadzenie
🥋🗣️ Język filipiński w Filipińskich Sztukach Walki
🌍 Pochodzenie języka filipińskiego
🔤📖 Jak czytać litery w języku filipińskim
⚠️ Litery wymagające uwagi
🧠 Przykłady czytania filipińskich słów
💡 Jak korzystać ze słownika FMA
🧩 Zakres słownika pojęć FMA
🎯 Rozwój słownika FMA
✅ Podsumowanie
🔠 Słownik
👋 Przywitania i etykieta treningowa
🗣️ Krótkie komendy (w przygotowaniu)
⚔️ Techniki, koncepcje i działania bojowe FMA
🔁 Drille i struktury treningowe
🗡️ Broń w filipińskich sztukach walki
🔢 Liczebniki (język filipiński w treningu FMA)
🏫 Systemy filipińskich sztuk walki (FMA)
ℹ️ Wprowadzenie
Celem słownika jest zatem przede wszystkim ułatwienie zrozumienia nazw technik, zasad treningowych oraz pojęć opisujących ruch, dystans, broń i strukturę walki, a w konsekwencji uporządkowanie i ujednolicenie języka stosowanego w Filipińskich Sztukach Walki. Dzięki temu możliwe jest nie tylko bardziej świadome, lecz także spójne korzystanie z terminologii FMA, niezależnie od reprezentowanego stylu, szkoły czy poziomu zaawansowania.
🥋🗣️ Język filipiński w Filipińskich Sztukach Walki
W Filipińskich Sztukach Walki język pełni przede wszystkim funkcję praktyczną, ponieważ pojęcia FMA często nie opisują wyłącznie nazwy techniki, lecz także sposób jej wykonania, kierunek ruchu oraz intencję działania, co w rezultacie ma bezpośrednie znaczenie zarówno w realnej walce, jak i w zastosowaniach samoobronnych. Co istotne, te same terminy mogą występować w różnych wariantach, w zależności od regionu Filipin lub konkretnego systemu FMA, dlatego też słownik uwzględnia te różnice, a tym samym pomaga zachować spójność nazewnictwa oraz ułatwia jego poprawne rozumienie w praktyce treningowej.
🌍 Pochodzenie języka filipińskiego
Język filipiński należy do rodziny języków austronezyjskich i wywodzi się głównie z języka tagalog, który przez wieki był używany na obszarze dzisiejszych Filipin, a tym samym stanowił podstawę codziennej komunikacji. Wraz z rozwojem historii kraju język ten stopniowo ulegał wpływom innych kultur, w tym hiszpańskiej, chińskiej oraz angielskiej, co z kolei wpłynęło na jego słownictwo i strukturę. W rezultacie, w kontekście Filipińskich Sztuk Walki, wiele terminów FMA zachowało swoje pierwotne znaczenie związane z walką, samoobroną oraz codziennym życiem, dlatego też słownictwo stosowane w Eskrimie, Kali i Arnis stanowi nie tylko zbiór nazw technik, lecz również, co istotne, świadectwo historii, tradycji oraz kultury Filipin.
🔤📖 Jak czytać litery w języku filipińskim
| 🅰️ Samogłoski | 🅱️ Spółgłoski |
|---|---|
| A – a jak w „tak” E – e jak w „sen” I – i jak w „linia” O – o jak w „dom” U – u jak w „but” | B – b D – d F – f H – h K – twarde k L – l M – m N – n P – p R – krótkie, lekko drżące r S – s (nie „z”) T – t W – ł / u̯ (delikatne) |
⚠️ Litery wymagające uwagi
- Y – jak „j”
👉 Yantok → JAN-tok - G – zawsze twarde „g”
👉 Gunting → GUN-ting - NG – jeden dźwięk Prawidłowa wymowa!
👉 Kamagong → ka-ma-GONG
⏱️ Sylaby i akcent
- wymowa fonetyczna,
- akcent zwykle na przedostatnią sylabę,
- prosta, rytmiczna budowa sylab.
🧠 Przykłady czytania filipińskich słów:
- es-KRI-ma
- KA-li
- AR-nis
🎬🇵🇭 Wideo po filipińsku
Kamagong – wyjątkowe drewno w kontekście Filipińskich Sztuk Walki (FMA)
Materiał wideo przedstawia kamagong, znane również jako filipińskie „ironwood”, czyli jedno z najtwardszych i najcięższych gatunków drewna występujących na Filipinach. W filmie omówiono jego naturalne właściwości, takie jak wysoka gęstość, odporność na uszkodzenia oraz wyjątkowa trwałość, które sprawiły, że kamagong od wieków był ceniony zarówno w codziennym użytkowaniu, jak i w kontekście rzemiosła.
W odniesieniu do Filipińskich Sztuk Walki, kamagong odgrywa istotną rolę jako materiał wykorzystywany do produkcji pałek treningowych (yantok) oraz innych narzędzi używanych w Eskrimie, Kali i Arnis. Jego masa i twardość wpływają bezpośrednio na charakter treningu, pomagając rozwijać siłę, kontrolę oraz precyzję ruchu, co ma znaczenie zarówno w walce, jak i w samoobronie.
Podsumowując, wideo stanowi wartościowe uzupełnienie wiedzy na temat pochodzenia i właściwości kamagongu, a jednocześnie pokazuje, dlaczego materiał ten zajmuje szczególne miejsce w tradycji oraz praktyce Filipińskich Sztuk Walki.
💡 Jak korzystać ze słownika FMA
Słownik pojęć FMA został przygotowany jako narzędzie pomocnicze, a jednocześnie jako praktyczne i systematyczne wsparcie, przede wszystkim dla osób rozpoczynających trening Eskrima, Kali lub Arnis, jak również dla ćwiczących na poziomie średniozaawansowanym i zaawansowanym. Ponadto, a zarazem niezależnie od stopnia zaawansowania, skierowany jest on zarówno do instruktorów i trenerów FMA, jak i do osób zainteresowanych praktyczną samoobroną, a także do pasjonatów historii i kultury Filipin, którzy z kolei chcą pogłębić swoją wiedzę oraz lepiej zrozumieć kontekst FMA.
W konsekwencji, dzięki temu, znajomość terminologii nie tylko ułatwia komunikację na treningach oraz podczas seminariów, lecz także wspiera pracę z materiałami szkoleniowymi, a tym samym pozwala pełniej i świadomiej zrozumieć strukturę walki charakterystyczną dla Filipińskich Sztuk Walki.
🧩 Zakres słownika pojęć FMA
W słowniku znajdują się pojęcia związane między innymi z:
- technikami walki i uderzeniami,
- pracą nóg i pozycją,
- dystansem, timingiem oraz kontrolą przeciwnika,
- bronią treningową i bojową,
- strukturą treningu, samoobroną oraz zasadami FMA.
🎯 Rozwój słownika FMA
Słownik FMA ma charakter otwarty i rozwojowy. Oznacza to, że baza pojęć będzie systematycznie rozszerzana o kolejne terminy, definicje oraz uzupełnienia wynikające z praktyki treningowej, badań historycznych i doświadczeń instruktorów.
Dzięki temu słownik będzie stopniowo obejmował coraz szerszy zakres zagadnień związanych z walką i samoobroną w Filipińskich Sztukach Walki.
✅ Podsumowanie
Słownik FMA stanowi praktyczne, uporządkowane i długofalowe wsparcie w nauce Filipińskich Sztuk Walki, ponieważ z jednej strony ułatwia zrozumienie języka używanego w Eskrimie, Kali i Arnis, z drugiej zaś pozwala na bardziej świadome, konsekwentne i spójne przyswajanie terminologii stosowanej w treningu. Co więcej, dzięki systematycznemu wyjaśnianiu pojęć oraz ich kontekstu technicznego i kulturowego, słownik nie tylko wspiera rozwój umiejętności walki i samoobrony, lecz także, w szerszej perspektywie, przyczynia się do pogłębiania świadomości kulturowej związanej z FMA, jej historią, tradycją oraz filozofią. Tym samym słownik staje się narzędziem, które łączy wiedzę teoretyczną z praktyką treningową, a jednocześnie pomaga lepiej zrozumieć specyfikę Filipińskich Sztuk Walki jako spójnego i żywego systemu.
🔠 Słownik
👋 Przywitania i etykieta treningowa
| Polski | Filipiński | Angielski |
|---|---|---|
| Witaj | Kumusta | Hello |
| Dzień dobry | Magandang araw | Good day |
| Do widzenia | Paalam | Goodbye |
| Dziękuję | Salamat | Thank you |
| Proszę | Pakiusap | Please |
| Szacunek | Paggalang | Respect |
| Oddanie szacunku | Pugay | Salute |
| Lider (Pierwszy) | Panguno | Lead/First |
| Nauczyciel | Guro | Instructor / Teacher |
| Instruktor | Instruktor | Instructor |
| Starszy instruktor | Nakatatandang Guro | Senior Instructor |
| Mistrz | — | Master |
| Wielki mistrz | — | Grandmaster |
| Uczeń | Estudyante | Student |
| Starszy uczeń | Nakatatandang Estudyante | Senior Student |
| Asystent instruktora | Katulong na Instruktor | Assistant Instructor |
🗣️ Krótkie komendy
⚔️ Techniki, koncepcje i działania bojowe FMA
| Polski | Filipiński | Angielski |
|---|---|---|
| Atak | Atake | Attack |
| Obrona | Depensa | Defense |
| Kontratak | Contra / Kontra | Counter |
| Cięcie | Hiwa | Slash |
| Pchnięcie | Saksak | Thrust / Stab |
| Uderzenie | Hampas | Strike |
| Krótkie uderzenie nadgarstkiem | Witik | Whip strike |
| Uderzenie wachlowe | Abanico | Fan strike |
| Uderzenie okrężne | Arko | Circular strike |
| Podwójne uderzenie | Doble | Double strike |
| Parada / blok | Salag | Parry / Block |
| Blok krzyżowy | Crossada | Cross block |
| Wejście | Pasok | Entry |
| Wyjście | Labas | Exit |
| Kontrola ręki | Kontrol ng Kamay | Hand control |
| Rozbrojenie | Pangilog / Pangagaw | Disarming |
| Walka ręka w rękę | Mano y Mano | Hand-to-hand |
| System pustych rąk | Pangamot | Empty-hand system |
| Grappling | Dumog | Grappling |
| Zwarcie | Serrada / Corto | Close range |
| Średni dystans | Medio | Medium range |
| Długi dystans | Largo Mano | Long range |
| Postawa | Panukad | Stance |
| Gotowość | Pangandam | On guard |
| Trening | Pagsasanay | Training |
| Sparing | Labanan / Sparring | Sparring |
| Sparing zadaniowy | — | CBS – Combat-Based Sparring |
🔁 Drille i struktury treningowe
| Polski | Filipiński | Angielski |
|---|---|---|
| Plecenie dwóch kijów | Sinawali | Weaving drill |
| Wymiana atak–obrona | Sumbrada | Alternating drill |
| Drill czucia i przepływu | Hubud lubud | Flow drill |
| Łańcuch technik | Kadena | Chaining |
| Parowanie i kontra | Tapi | Parry & counter |
| Ciągły drill okrężny | Redonda / Redondo | Continuous circular drill |
| Uderzenia w kształcie X | Ekis | X-strikes |
| Podwójne motyle | Dos-ekis | Double reverse butterfly |
🗡️ Broń w filipińskich sztukach walki
| Polski | Filipiński | Angielski |
|---|---|---|
| Broń | Sandata | Weapon |
| Kij | Baston / Olisi | Stick |
| Dwa kije | Dalawang Baston | Double stick |
| Krótki kij | Baston Maikli | Short stick |
| Nóż | Daga / Patalim | Knife |
| Nóż motylkowy | Balisong | Butterfly knife |
| Maczeta | Bolo / Itak | Machete |
| Miecz | Espada | Sword |
| Miecz i nóż | Espada y Daga | Sword and dagger |
| Włócznia | Bangkaw / Sibat | Spear |
| Broń improwizowana | Improbisadong Sandata | Improvised weapon |
🔢 Liczebniki (użycie treningowe)
| Polski | Filipiński | Angielski |
|---|---|---|
| Jeden | Isa | One |
| Dwa | Dalawa | Two |
| Trzy | Tatlo | Three |
| Cztery | Apat | Four |
| Pięć | Lima | Five |
| Sześć | Anim | Six |
| Siedem | Pito | Seven |
| Osiem | Walo | Eight |
| Dziewięć | Siyam | Nine |
| Dziesięć | Sampu | Ten |
| Pierwszy | Una | First |
| Drugi | Ikalawa | Second |
| Trzeci | Ikatlo | Third |
🏫 Systemy filipińskich sztuk walki (FMA)
Systemy główne i rozpoznawalne
- Pekiti-Tirsia Kali
- Doce Pares Escrima
- Balintawak Escrima
- Modern Arnis
- Traditional Arnis
- Inosanto Kali
- Lameco Eskrima
- Kalis Ilustrisimo
- San Miguel Eskrima
- De Campo Uno-Dos-Tres Orehenal
- Villabrille / Largo Mano Kali
- Eskrido
- Sayoc Kali
- Atienza Kali
Systemy regionalne i historyczne
- Lapunti Arnis de Abanico
- Bahad Zu’bu
- Garimot Arnis
- Pari-an Eskrima
- Sagasa Eskrima
- Agaton Escrima
- Cinco Teros Eskrima
Systemy rodzinne (Family Systems / Family Styles)
- Ilustrisimo Kali – system rodzinny rodu Ilustrisimo
- Cabales Serrada Eskrima – linia rodziny Cabales
- Tabimina Balintawak – linia rodziny Tabimina
- Teovel Balintawak – linia rodziny Teovel
- Ramos Arnis – system rodzinny Ramos
- Nickelstick Eskrima – system rodzinny
- Pambuan Arnis – system rodzinny z północnych Filipin
- Pari-an Eskrima – styl przekazywany rodzinnie
- Sagasa Eskrima – system rodzinny z Visayas

